Laat het stoppen – Visitatie

Corvee
Waarom is dan toch de beleving bij visitatie zo vaak ‘corvee’? En: ‘een project dat verschrikkelijk veel tijd en energie kost en weinig oplevert’? Waarom is de stapel documenten die moet worden verzameld en gelezen meestal meer dan een meter hoog? Documenten bovendien, die al door andere toezichthouders zijn beoordeeld. Levert ál die informatie echt meerwaarde? Rechtvaardigen de opbrengsten van visitaties de kosten en de tijd die de mensen binnen en buiten de corporatie erin moeten steken? Hoe vaak zijn de resultaten en aanbevelingen nou écht eyeopeners of leerervaringen? En waarom blijkt het toch niet te voorkomen dat persoonsgebonden ‘akkefietjes’ in de onderlinge relaties – met bijvoorbeeld huurdersvertegenwoordigers, gemeentebestuurders of andere partners – hun weg vinden naar de waarderingen en cijfers? Met gevolgen voor het totale beeld én voor hoe serieus de corporatie de recensie intern werkelijk neemt, nadat de visitatoren zijn vertrokken.

Zonde
Bestuurders, bestuurssecretarissen, beleidsadviseurs en -medewerkers zijn de mensen die intern vaak het zwaarst belast worden met het ‘project’ visitatie. Verschillende adviseurs van Vannimwegen vervullen ook regelmatig deze rollen op interimbasis en herkennen de ervaring van veel van onze klanten. Het baart ons zorgen. Zowel de belasting als het energie-lek dat we rond dit thema zien, vinden we namelijk echt zonde. Zonde van de tijd en bevlogenheid van de betrokken mensen, maar óók zonde van de tijd en betrokkenheid van de visitatoren.

Versimpelen
We pleiten niet echt voor afschaffing van visitatie. De bedoeling is goed en het kind hoeft niet met het badwater weg. We pleiten wel voor vereenvoudiging. En er is hoop. Vanaf maart 2023 is er een nieuwe systematiek. Die is veel minder gedetailleerd. De rigide rapportcijfers die voorheen werden uitgedeeld gaan overboord. Leren en verantwoorden staan centraal. Over maatschappelijke waarde en verankering, besturing en financiële en organisatorische capaciteit. Bewoners mogen hun mening geven. En er is meer aandacht voor samenwerking en de manier waarop daaraan vorm wordt gegeven.

Punten van verbetering blijven. Het leereffect blijft laag als je als corporatie eenmaal per vier jaar naar je prestaties en randvoorwaarden kijkt. Nog los van het feit dat de wereld in vier jaar tijd flink kan veranderen, waardoor reflectie op niet behaalde resultaten weinig meerwaarde heeft. In een eenvoudige jaarlijkse terugblik zit vaak meer meerwaarde. Ook omdat je plannen daarmee effectiever kunt bijsturen. De beoordeling van de prestatieafspraken blijft een essentieel onderdeel van de visitatie. Opmerkelijk is dat alleen corporaties gevisiteerd worden op de (kwaliteit van de) afspraken die zij maken. Hoewel de partijen aan tafel bij de prestatieafspraken gelijkwaardig zijn, worden de inzet en prestaties van gemeenten, huurdersorganisaties, zorg en welzijn nooit beoordeeld. En dat werkt ongelijkheid in de hand.

Laten we de tijd, energie, talenten en maatschappelijke betrokkenheid van iederéén in deze sector zo effectief mogelijk inzetten. Minder tijd en geld verspillen aan dingen die ‘nou eenmaal lijken te moeten’. Laten we goed kijken naar wat écht nodig is, en wat niet. Laat dit voor besturen en raden van commissarissen in de keuze van en opdracht aan een visiterend bureau ook een belangrijke afweging zijn. Stel vanzelfsprekendheden ter discussie. Focus op waarde.

Wij visiteren niet. Maar natuurlijk: als daarbij een frisse eigenwijze blik van pas komt, bieden we die graag!