Positie kiezen in je eigen krachtenveld

Krachtenvelden zijn overal. Soms ervaren we ze meer en soms minder bewust. Hoe bewuster we ons zijn van krachtenvelden, hoe groter de kans dat we ze dienend aan onze doelen inzetten. En andersom: hoe minder bewust we ons zijn van krachtenvelden hoe groter de kans dat we in een web van krachten terechtkomen waar we uiteindelijk zelf aan het kortste touwtje trekken zonder te snappen waarom.

21 januari 2025

Krachtenvelden in onszelf
Laten we dicht bij onszelf beginnen. Iedereen heeft krachtenvelden in zichzelf. Dat begint al bij het beroemde proefje met de kleuters en de marshmallows. Zij krijgen een marshmallow voor zich terwijl de onderzoeker de kamer verlaat. De boodschap is: je mag de marshmallow opeten maar als je dat niet doet, krijg je er twee als de onderzoeker weer terug is. In de beelden van dit onderzoek zie je het interne krachtenveld bij de kinderen. Geef je toe aan je verlangen nu? Kies je voor zekerheid dat je in ieder geval een marshmallow hebt, want wie weet komt die vreemde man de belofte helemaal niet na. Wacht je met het vooruitzicht op twee marshmallows??? Ik ken die innerlijke krachtenvelden ook. Geef ik toe aan een ander en houd ik het gezellig of druk ik mijn eigen zin door? Wat zal een ander ergens van vinden en laat ik mijn gedrag of keuze daardoor bepalen? De lastigste krachtenvelden zijn de situaties waarin je weet dat er altijd minstens één iemand is die teleurgesteld zal zijn.

Krachtenvelden in het werk
Ook op het werk komen we per dag vele krachtenvelden tegen. Je kunt er vast zelf meerdere bedenken. Adviseurs komen vaak in een situatie waarin zij moeten kiezen of ze wel of niet ongevraagd advies geven. Of een mening hebben waarvan ze weten dat die afwijkt van de meerderheid of van de manager of directeur. Daarbij maakt het ook nog uit of er andere collega’s zijn die er ook iets van vinden. In dat krachtenveld maken we voortdurend keuzes. Die gaan niet alleen over wat we doen maar ook over hoe we dat doen. Zoeken we bijvoorbeeld vooraf steun bij anderen, vormen we een bondje of leggen we dingen in de week? Hoe presenteren we een oplossing en hoeveel aandacht geven we bepaalde risico’s of kansen? En soms zit het zelfs in woorden die beïnvloeden. Want krachtenvelden beïnvloeden ons maar tegelijkertijd zijn we zelf ook onderdeel en beïnvloeder van het krachtenveld. We staan er niet buiten maar middenin. Het mooie is als we dat beseffen en tegelijkertijd in staat zijn erboven te hangen en ernaar te kijken.

Bestuurlijk krachtenveldenkompas
Je zou kunnen zeggen dat bestuurders het makkelijk hebben als het gaat om krachtenvelden. Zij zijn een sterke speler in het spel. Hun wil is tenslotte wet en zij kunnen een beslissing forceren. Toch is het niet zo eenvoudig. Bestuurders hebben te maken met zowel hun eigen innerlijke krachtenvelden, krachtenvelden in de organisatie, krachtenvelden van toezichthouders en krachtenvelden van de samenleving. De bestuurder is de spin in dat web die al die krachtenvelden op waarde moet schatten en wegen. Dat is soms nog niet zo eenvoudig want meestal wijzen niet alle krachten dezelfde kant op. Iedereen plezieren is maar in zeldzame gevallen mogelijk.

Een voorbeeld uit de praktijk
In een gebiedsontwikkeling trekken gemeente, een ontwikkelaar en corporatie al langere tijd samen op. Het wil niet echt vlotten met het realiseren van concrete projecten. De omstandigheden zijn door gestegen bouwkosten en hogere rente sterk veranderd. Er ligt een vraagstuk omtrent twee appartementencomplexen: gaan we ze slopen en nieuwbouwen of voor 25 jaar verduurzamen/verbeteren. Hier wordt met nogal verschillende perspectieven naar gekeken.

Bij de keuze voor verbeteren kan de organisatie snel aan de slag, de investering is een stuk lager en de bewoners zouden blij zijn dat ze kunnen blijven wonen en hun woning wordt opgeknapt. De corporatie heeft al jaren moeite met het halen van de realisatiegraad. Verbeteren kan veel sneller en maakt de corporatie minder afhankelijk van andere stakeholders. De andere kant is dat de keuze voor verbeteren de gebiedsontwikkeling sterk beperkt.

Slopen en nieuwbouwen kan financieel wel maar door het verlies van kasstromen verslechtert de financiële situatie van de corporatie. Juist door het slopen van de appartementencomplexen kan er een hele nieuwe indeling van het gebied worden gemaakt. De wethouder en ontwikkelaar zien grote kansen voor het opwaarderen van het gebied. Voor de ontwikkelaar valt er geld te verdienen en de wethouder kan het perspectief dat hij al jaren aan de gemeenteraad schetst, waarmaken. De corporatie heeft de laatste jaren volgens hen niet altijd de beloften waargemaakt. De corporatie heeft relatief oud bezit en dus zou nieuwbouw wel goed passen in de verjongingsambities in de portefeuillestrategie.

Externe toezichthouders kijken over de schouder mee en de interne toezichthouders willen een goede onderbouwing van keuzes zien.

Interne krachtenvelden van de bestuurder spelen hier ook een rol. Hoe ondernemend of risicomijdend is het bestuur? Hoeveel vertrouwen heeft het bestuur in de partners? Wat wil het bestuur wel of niet aan de rvc voorleggen. In dit soort situaties waarin de optelsom van factoren niet uitwijst wat de beste keuze is, spelen juist ook de bestuurders een belangrijke rol.

Krachtenveldenmanagement
En hoe doe je dat dan als bestuurder, het managen van al die krachtenvelden? Het begint met reflectie en zicht krijgen op al deze verschillende krachtenvelden. Dat kun je als bestuurder zelf doen maar soms is het ook goed om dat juist met anderen te doen. Dat kan door het delen van dilemma’s met collega’s binnen de organisatie. Of in intervisie met vakgenoten van buiten de organisatie of met een coach. Met name de laatste twee opties kunnen meer zicht geven op de krachtenvelden waar je als bestuurder gevoelig voor bent en die je te zwaar of misschien juist te weinig laat meewegen. Soms is het ook mogelijk om de dilemma’s met de samenwerkingspartners te delen. Dat kan een krachtig middel zijn om wat er uiteindelijk ook wordt besloten daarin toch begrip voor elkaar te hebben en het gezamenlijk uit te dragen. Uiteindelijk gaat het erom dat je je bewust bent van en positie kiest in het krachtenveld. Want doe je dat niet, dan zal het krachtenveld uiteindelijk jouw positie bepalen.

Sandra van Zaal

Meer weten?

Sandra vertelt je er graag meer over

06 30 23 19 93

s.van.zaal@vannimwegen.nl