Governance met vreemde ogen: de reactie (6)
In memoriam Trevor James
Herinneringen aan onze zeer gewaardeerde en geliefde oud-collega, Trevor James. Hij overleed op 29 april tijdens het wandelen op Hatterall Hill, Abergevenny.
16 mei 2023
“Jij schrijft een boek voor machthebbers! Je bent er alleen maar op uit om bewoners zo te manipuleren dat ze denken dat ze het eens zijn met de verhuurder.” Licht trilde zijn bovenlip toen hij er aan toevoegde: “en als dit Vannimwegen & partners is, hoor ik er niet bij”. Dit was vijfentwintig jaar geleden mijn eerste serieuze gesprek met Trevor. Hij had zich met zijn compaan Gerard, net na mij aangesloten bij Vannimwegen.Ik schreef een boek over communicatie bij stedelijke vernieuwing en vroeg beide nieuwe collega’s om commentaar.
In memoriam: Trevor James, ridder voor de zelfstandigheid van bewoners
Dat commentaar was dus niet van de lucht. En enigszins beduusd, moest ik Trevor gelijk geven. Zijn omschrijving “Boek voor machthebbers”, klopte. Ik ontdekte door deze ene betrokken zin, hoe eenzijdig mijn opleiding als communicatieadviseur was geweest. Vooral gericht op beïnvloeding van mensen en nauwelijks gericht op contact. Dat inzicht veranderde mijn professionele leven flink (en het concept van het boek trouwens ook). Het legde ook de basis voor een jarenlange samenwerking en vriendschap. Vele lessen volgden. De meeste van jullie kennen ze denk ik. Ik herhaal er vandaag toch een paar.
De belangrijkste les die Trevor ons meegeeft is: “onderschat niet wat bewoners, huurders, burgers zelf kunnen en aarzel niet om ze het roer in handen te geven”. In steeds verschillende omstandigheden bepleitte Trevor de emancipatie van de woonconsument.
Hij tikte ons als collega’s regelmatig op de vingers als we te snel tot handelen overgingen: “Je werkt MET de bewoners, niet alleen VOOR bewoners”. “We ontnemen mensen alle ruimte tot initiatief, als we zo snel en oplossingsgericht naar voren stappen”. En “Mensen verleren het om elkaar op te zoeken, als instituten het steeds maar oplossen. Die instituten worden daar overigens ook niet beter van. Mensen vinden hun eigen oplossing nu eenmaal vaak beter.”
Ik neig ernaar om te zeggen dat Trevor ‘streed’ voor de emancipatie van de woonconsument. Maar dat werkwoord paste hem niet. We leerden juist ook van Trevor de waarde van geweldloosheid. Hij nam ons mee in principes van deep democracy en liet ons zo naar elkaar luisteren, tot er niets meer te zeggen was. Nee, strijder, is niet direct een woord dat past. Collega Jan Jaap muntte de kwalificatie: ‘geitenwollensokkenmacho’ en ik denk dat Trevor die omschrijving stiekem koesterde. Want bang was hij bij al zijn zachtheid zeker niet.
“Als je mensen wilt horen, moet je zijn waar ze zijn”, was zo’n les die hij ons leerde. En Trevor deed het voor als hij om in gesprek te raken met een klaptafel achterin de Dirk ging staan, in een hoekje bij de Islamitische slager, als onaangekondigde gast aanschoof bij een taalles voor vrouwen. Of als hij voor een zaal stond met betrokken, wanhopige en vaak ook boze mensen. Bang was hij al helemaal niet voor macht en gezag. Hij pakte de meest macho bestuurders in met verhalen en visie. “Aardig, wijs, inspirerend, overtuigend en aimabel” zijn woorden die ze vervolgens over hem uitspraken.
Het verlangen om de woonconsument te emanciperen, het roer weer in handen te geven. Dat is de constante die wij als collega’s van hem zagen. En we waardeerden hem zo, dat we liefdevol tegenstribbelden, toen hij op zijn 67e aangaf nu zachtjesaan wel ‘met pensioen’ te willen. “Draag je kennis nog over aan jongere adviseurs”, en “Schrijf met ons toch nog een boek” verleidden Trevor om toch nog regelmatig naar Amsterdam te komen. En dus schreven Harry en ik met hem samen zijn afscheidsboek. De titel werd: ‘Doe zelf eens mee’, waarmee we professionals voorhouden dat je niet van mensen kunt vragen om met jou mee te doen als zij niet ervaren dat jij met hen meedoet. Even bekroop mij bij het nieuws van zijn onverwacht overlijden de gedachte dat we hem misschien eerder hadden moeten laten gaan. Dan had hij immers meer tijd gehad om met Annemiek rond te ‘camper-en’.
Die gedachte verdween ook weer even snel. Als Trevor iets in zijn kop had, had hij het niet in zijn kont. Hij moest en zou naar Nederland, toen Thatcher haar stempel drukte op Engeland, Trevor het niet kon aanzien en Annemiek hem over het water lokte. Als reisleider van één van onze studiereizen dirigeerde hij ons zootje losgeslagen eigengereide adviseurs met vaste hand door Liverpool. En veelal stond hij toch ook als eerste op de dansvloer als er wat te vieren was. Nee, Trevor wilde ook zelf graag ‘langzaam uitfaseren’ en het boek en afscheidssymposium in ‘zijn’ Wilde Westen waren zoals hij het wilde. Daar, bij dat afscheidssymposium bleek een brede waardering voor deze bijzonder bevlogen en visionaire adviseur. Ook Zijne Majesteit de Koning herkende zijn kwaliteit en besloot hem te onderscheiden. Annemiek en de kinderen lokten hem onder het mom van een ‘fotoshoot’ naar het stadhuis. Daar troffen wij elkaar voor de deur. “Ik kom hier voor een fotoshoot” mompelde Trevor…”Wij ook” spraken vrienden en collega’s breed lachend…en na veel warme woorden sprak Utrechts burgermeester Sharon Dijksma ruim een jaar geleden de prachtige woorden “U bent voortaan Sir Trevor James”. En zo is dat: een ridder voor de zelfstandigheid van bewoners. Dat is een omschrijving die precies past. Hij was daardoor oprecht geroerd. (En wij allemaal trouwens).
En nu gaan we zonder jou verder. We koesteren je wijze lessen en eren je warme persoonlijkheid. We gaan je niet vergeten. Vaarwel makker.
Erik-Jan Hopstaken